สรุปผลกำไร 8 ค่ายเกมใหญ่ในญี่ปุ่นปีงบประมาณ 2023

ผมลองไปอ่านรายงานผลประกอบการ ปีงบประมาณ 2023 ของพวกบริษัทเกมชื่อดังในญี่ปุ่นมาครับ แล้วไหน ๆ ทำแล้วก็เลยหาข้อมูลย้อนหลังเท่าที่หาได้ แล้วทำกราฟ "กำไรสุทธิ" ทำให้พบหลายเรื่องที่น่าสนใจ เลยแบ่งปันไว้เพื่อประโยชน์ทางการศึกษาครับ

1. ภาพแรกคือเทียบกำไร 8 บริษัทเท่าที่หาข้อมูลมา จะเห็นว่า Sony อยู่บนเหนือสุดของห่วงโซ่อาหาร ที่กำไรปีล่าสุด 970,573 ล้าน (ซึ่งเขามีธุรกิจหลากหลายประเภทกว่าค่ายอื่น ๆ) แล้วตามมาด้วย Nintendo ที่กำไร 490,602 ล้าน เรียกว่าห่างกันครึ่งนึง แต่ก็เพราะ Sony มันมีสเกลใหญ่กว่า ทำธุรกิจเยอะกว่าชาวบ้านเค้านั่นแหละ

2. Nintendo เองเคยขาดทุนหนักตอนปี 2011 และ 2013 โดยตอนนั้นขาดทุนถึง 43,204 ล้านเยน และ 23,222 ล้านเยน ผมลองนึกคร่าว ๆ ว่าตอนนั้นเกิดอะไรขึ้น ก็จำได้ว่าเป็นช่วงที่ทางค่ายกำลังลงทุนไปกับการผลิต Wii U เพื่อเริ่มต้นจำหน่าย เรียกว่าเป็นช่วงลงทุนหนัก ๆ นั่นเอง (แต่อาจจะมีเหตุผลอื่น ๆ อีก)

3. ถ้ามองจะสเกลใหญ่ จะเห็นว่าค่ายเกมที่เหลือนอกจาก Nintendo และ Sony มันก็มีผลประกอบการที่เกาะกลุ่มแทบจะเป็นเส้นเดียวกันนั่นแหละ เราเลยต้องตัด Nintendo และ Sony ไปจากกราฟก่อน แล้วมองในสเกลค่ายเกมอื่น ๆ

4. ในบรรดาค่ายที่เหลือ จะเห็นว่า Bandai Namco มีกำไรสูงสุด แล้วทิ้งห่างค่ายอื่น ๆ เป็นเท่าตัว โดยปีล่าสุด Bandai Namco กำไร 101,493 ล้านเยน แต่พอผมไปอ่านรายละเอียดดี ๆ พบว่ากำไรปีนี้ของค่าย มาจากหมวด Toy Hobby (กันพลา, การ์ด, ของเล่น ฯลฯ) ถึง 77.36% ตามมาด้วยกำไรจาก IP Production (แอนิเม มูวี่หนังโรง) 9.84%, ตู้เกม 6.69% ส่วนเกมนั้น เป็นส่วนประกอบของกำไรเพียง 6.10 % เท่านั้น เลยอาจเรียกได้ว่า Bandai Namco คือค่ายของเล่น ที่ทำเกมมาส่งเสริมการขายของเล่นซะมากกว่า โดย IP หลักของค่ายคือ Gundam + One Piece + Dragonball ซึ่งแค่ถือลิขสิทธิ์ 3 อย่างนี้ไว้ ก็คงสบายยันชาติหน้า

5. ถึงกระนั้น ในปี 2009 Bandai Namco ก็เคยขาดทุนหนักถึง 29,928 ล้านเยน ผมลองอ่านรายละเอียดดู เห็นว่าช่วงนั้นเป็นช่วงปฏิรูปบริษัทใหม่ มีการปลดพนักงาน จ่ายเงินชดเชย ปิดตู้เกม ยุบนั่นนู่นนี่เต็มไปหมด

6. ที่น่าสนใจต่อมาคือ SEGA ปัจจุบัน SEGA มีกำไร 33,055 ล้านเยน แต่ก่อนจะถึงวันนี้ SEGA เคยมีช่วงเวลามหาวิกฤตในปี 2007-2008 ที่ขาดทุน 52,470 ล้านเยน และ 22,882 ล้านเยน ในข้อมูล 8 ค่ายที่ผมหามา ไม่เคยมีค่ายไหนขาดทุนหนักเท่า SEGA มาก่อนแล้ว (ไม่แน่ใจว่าตอนนั้นเกิดอะไรขึ้น) แต่ SEGA ก็ผ่านช่วงนั้นมาได้ และน่าจะเป็นแม่แบบให้ทุกค่ายสืบไปได้เลยว่า ขนาด SEGA มันขาดทุนหนักขนาดนั้น มันยังฟื้นกลับมาได้ ดังนั้นค่ายอื่น ๆ ที่สถานการณ์ดีกว่าเยอะ ก็จะท้อไม่ได้เช่นกัน

7. Koei Tecmo และ Capcom มีตัวเลขผลประกอบการที่กอดคอกันมาตลอด แทบไม่เคยห่างกันเลย ทั้งสองเรียกได้ว่ามีลักษณะการค่อย ๆ เติบโตอย่างยั่งยืน โดยปีล่าสุด Koei Tecmo กำไร 33,792 ล้านเยน และ Capcom 43,374 ล้านเยน

8. Konami ปีล่าสุดมีกำไร 59,171 ล้านเยน หลายคนน่าจะเข้าใจผิดว่านี่คือค่ายที่รวยจากปาจิงโกะ แต่พอไปไล่ดูแล้ว ธุรกิจ Amusement ของ Konami (ประกอบด้วยตู้อาเขด ตู้ปาจิงโกะ ปาจิสล็อต) มีกำไร 5,87 ล้านเยน เป็นรองกำไรจากหมวด Gaming (มันชื่อหมวด Gaming แต่ในรายละเอียดจริง ๆ มันคือหมวดคาสิโน บริการระบบคาสิโน) และเป็นรองกำไรหมวด Digital Entertainment (79,363 ล้านเยน) แบบสุดกู่ เรียกได้ว่ากำไร 85.25% ของ Konami มาจากหมวด Digital Entertainment ต่างหาก ไม่ใช่ปาจิงโกะ

ปัญหาคือ พอไปดูรายละเอียดในหมวด Digital Entertainment ของ Konami ดี ๆ ผมกลับพบว่า มันดูมั่วไปหมด... ในขณะที่ค่ายอื่น ๆ หมวด Digital Entertainment จะประกอบด้วยเกมอย่างเดียว แต่ Konami เอาธุรกิจด้านขายการ์ด, Merchandise, Music-Video/DVDS, และ Digital Content อื่น ๆ รวมถึง NFT มาขยำรวมในหมวดนี้ด้วย รายได้มันเลยเยอะแปลก ๆ

หมายความว่าแม้ Konami จะมีกำไรจากหมวด Digital Entertainment สูงสุด แต่ค่ายมันก็ไม่ได้แยกตัวเลขให้ชัดเจนว่ามาจากธุรกิจย่อยใด ๆ อย่างละเท่าไหร่บ้าง หรือจริง ๆ แล้วเกมมันทำกำไรเท่าไหร่? ในจุดนี้ต่างจากค่ายอื่น ๆ ที่เขาจะแยกสิ่งเหล่านี้ออกเป็นคนละหมวด แล้วกระจายตัวเลขรายได้อย่างละเอียดกว่า

9. จบท้ายที่ Square Enix ปีล่าสุด การบริหารงานปีแรกของประธานใหม่ คิริว มีกำไร 14,912 ล้านเยน เป็นตัวเลขที่แย่ที่สุดในรอบ 10 ปี และแย่ที่สุดใน 8 ค่ายที่หาข้อมูลมา ซึ่งมันก็ขี้เหร่มากน่ะแหละ ทั้งที่ปล่อย IP ใหญ่ออกมาขนาดนี้กลับมีผลประกอบการเท่านี้ ก็เป็นเรื่องน่าผิดหวัง ทว่าด้วยความที่มันยังมีกำไรหลักหมื่นล้านเยนอยู่ ก็ยังอยู่ในระดับที่ห่างไกลจากคำว่าวิกฤตเยอะ ตอน 2010 และ 2012 Square Enix เคยขาดทุน 12,043 ล้านเยน และ 13,714 ล้านเยน จนประธานวาดะต้องวางมือ แต่พอเปลี่ยนประธานเข้าสู่ยุคของมัตสึดะ ที่มาถึงก็ให้นโยบายเรื่องให้กระโจนลงตลาดเกมมือถือ และพูดอ้อม ๆ แบบที่ใครก็แปลความได้ว่าให้เข็น FFXV ออกมาให้เร็วที่สุดและให้ไลฟ์อัปเดตความคืบหน้าอย่างต่อเนื่อง ผลประกอบการในปีถัด ๆ มาก็เติบโตขึ้นตามลำดับ

หวังว่ากราฟและตัวเลขข้อมูลเหล่านี้ จะเป็นประโยชน์เพื่อการศึกษาประวัติศาสตร์ และการเข้าใจสถานการณ์ของแต่ละค่ายเกม อย่างถูกต้องยิ่งขึ้นครับ

**ข้อมูลผลประกอบการทั้งหมด เป็นข้อมูลสาธารณะที่สามารถหาได้จากเว็บของแต่ละค่าย เพื่อให้ผู้ลงทุนประกอบการตัดสินใจซื้อหุ้นอยู่แล้ว และต้องผ่านการตรวจสอบบัญชีและเปิดเผยตามกฎหมายครับ :)